Union Budget 2024 : સંરક્ષણ ટેક્નોલોજી અને ઉત્પાદનમાં ‘આત્મનિર્ભરતા’ ને પ્રોત્સાહન આપવા અને યુવાનો માટે રોજગારીની તકો ઉભી કરવા સાથે સશસ્ત્ર દળોને આધુનિક શસ્ત્રોથી સજ્જ કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે સંરક્ષણ ક્ષેત્રને 6,21,940.85 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા હતા, જે મંત્રાલયોમાં સૌથી વધુ છે. કેન્દ્રીય બજેટ 2024-25 નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે મંગળવારે સંસદમાં રજૂ કર્યું.
નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે સંરક્ષણ મંત્રાલય (MoD) માટે ફાળવણી નાણાકીય વર્ષ 2022-23ની ફાળવણી કરતાં અંદાજે રૂ. એક લાખ કરોડ (18.43 ટકા) વધારે છે અને નાણાકીય વર્ષ 2023-24ની ફાળવણી કરતાં 4.79 ટકા વધુ છે. તેમાંથી 27.66 ટકા હિસ્સો મૂડીમાં જાય છે; નિર્વાહ અને ઓપરેશનલ સજ્જતા પર મહેસૂલ ખર્ચ માટે 14.82 ટકા; પગાર અને ભથ્થાં માટે 30.66 ટકા; સંરક્ષણ પેન્શન માટે 22.70 ટકા અને MoD હેઠળ નાગરિક સંસ્થાઓ માટે 4.17 ટકા. કુલ ફાળવણી ભારતીય સંઘના અંદાજપત્રીય અંદાજના અંદાજે 12.90 ટકા જેટલી થાય છે.
સરકાર સરહદી વિસ્તારોમાં છેલ્લી માઈલ કનેક્ટિવિટી પૂરી પાડવા સાથે વ્યૂહાત્મક રીતે-મહત્વપૂર્ણ પ્રોજેક્ટના અમલીકરણમાં સામેલ એજન્સીઓને ઉચ્ચ ફાળવણી દ્વારા સરહદી માળખાકીય સુવિધાઓને સુધારવાની તેની પ્રતિબદ્ધતા પર અડગ છે. આ પ્રયાસમાં, બજેટ અંદાજ (BE) 2024-25 માટે મૂડી હેઠળ બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (BRO)ને અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 6,500 કરોડ કરવામાં આવી છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2023-24ની ફાળવણી કરતાં 30 ટકા વધુ છે અને 160 પ્રતિ નાણાકીય વર્ષ 21-22ની ફાળવણી કરતાં ટકા વધુ.
આ વર્ષે બજેટ દરમિયાન કરવામાં આવેલી નાણાકીય જોગવાઈ સરહદી વિસ્તારોમાં વ્યૂહાત્મક માળખાકીય વિકાસને પ્રોત્સાહન આપશે, જ્યારે તે પ્રદેશમાં સામાજિક-આર્થિક વિકાસને વેગ આપશે. લદ્દાખમાં 13,700 ફૂટની ઉંચાઈએ ન્યોમા એરફિલ્ડનો વિકાસ, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓમાં ભારતની સૌથી દક્ષિણી પંચાયત સાથે કાયમી પુલ કનેક્ટિવિટી, હિમાચલ પ્રદેશમાં વ્યૂહાત્મક રીતે-મહત્વની 4.1 કિમીની શિંકુ લા ટનલ, અરુણાચલ પ્રદેશમાં નેચીફુ ટનલ અને અન્ય ઘણા પ્રોજેક્ટ્સ. આ ફાળવણીમાંથી પ્રોજેક્ટને ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે.
સંપૂર્ણ શબ્દોમાં કહીએ તો, નાણાકીય વર્ષ (FY) 2024-25 માટે સંરક્ષણ દળોને મૂડી મથાળા હેઠળ અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 1.72 લાખ કરોડ છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23ના વાસ્તવિક ખર્ચ કરતાં 20.33 ટકા વધુ અને 9.40 ટકા વધુ છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24 ની સુધારેલી ફાળવણી. ફાળવણીનો ઉદ્દેશ્ય વર્તમાન અને અનુગામી નાણાકીય વર્ષમાં મોટી ટિકિટ એક્વિઝિશન દ્વારા ક્ષમતાના મહત્ત્વના અંતરને ભરવાનો છે.
ઉન્નત અંદાજપત્રીય ફાળવણી સશસ્ત્ર દળોને અત્યાધુનિક વિશિષ્ટ ટેકનોલોજી, ઘાતક શસ્ત્રો, ફાઇટર એરક્રાફ્ટ, જહાજો, સબમરીન, પ્લેટફોર્મ, માનવરહિત હવાઈ વાહનો, ડ્રોનથી સજ્જ કરવાના ઉદ્દેશ્યથી આયોજિત મૂડી સંપાદન પર વાર્ષિક રોકડ રકમની જરૂરિયાતને પૂર્ણ કરશે. , નિષ્ણાત વાહનો વગેરે. સંરક્ષણ પેન્શનના ખાતામાં કુલ અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 1,41,205 કરોડ છે જે 2023-24 દરમિયાન કરાયેલી ફાળવણી કરતાં 2.17 ટકા વધુ છે. તે સિસ્ટમ ફોર પેન્શન એડમિનિસ્ટ્રેશન (રક્ષા) અથવા સ્પર્શ દ્વારા અને અન્ય પેન્શન વિતરણ સત્તાવાળાઓ દ્વારા આશરે 32 લાખ પેન્શનરોને માસિક પેન્શન પર ખર્ચવામાં આવશે.
રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટેના સંપૂર્ણ વર્ષના બજેટને ઉત્તમ અને ઉત્કૃષ્ટ ગણાવ્યું છે, જે સમૃદ્ધ અને આત્મનિર્ભર ‘વિકસીત ભારત’ તરફ આગળ વધવામાં મદદ કરશે. X પરની એક પોસ્ટમાં, તેમણે કહ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના સર્વસમાવેશક અને ઝડપી વિકાસના વિઝનથી પ્રેરિત, બજેટ દેશના આર્થિક પરિવર્તનને વેગ આપશે. તે 2027 સુધીમાં ભારતને $5 ટ્રિલિયનની અર્થવ્યવસ્થા બનાવવામાં ઘણો આગળ વધશે, એમ તેમણે ઉમેર્યું.
MoD ફાળવણી પર, સંરક્ષણ પ્રધાને વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે રૂ. 1,72,000 કરોડનો મૂડી ખર્ચ સશસ્ત્ર દળોની ક્ષમતાઓને વધુ મજબૂત બનાવશે. તેમણે એવી આશા પણ વ્યક્ત કરી હતી કે સ્થાનિક મૂડી પ્રાપ્તિ માટે રૂ. 1,05,518.43 કરોડની ફાળવણી સંરક્ષણમાં ‘આત્મનિભાર્ત’ને વધુ પ્રોત્સાહન આપશે.