Manipur Violence : લગભગ 17 મહિના પહેલા મણિપુરમાં (Manipur) ફાટી નીકળેલી જાતિ હિંસા પછી મણિપુરમાં ચાલી રહેલા સંઘર્ષનો શાંતિપૂર્ણ ઉકેલ શોધવાના પ્રયાસમાં પ્રથમ વખત, મીતેઈ, કુકી અને નાગા સમુદાયોના 20 ધારાસભ્યો મંગળવારે રાજધાની દિલ્હીમાં મળ્યા હતા.
મેઇતેઇ, કુકી અને નાગા ધારાસભ્યો દિલ્હીમાં મળ્યા
મણિપુરમાં શાંતિ સ્થાપવાના પ્રયાસો ચાલુ છે. આ પ્રયાસના ભાગરૂપે, મેઇતેઈ, કુકી અને નાગા સમુદાયના 20 ધારાસભ્યોએ રાજધાની દિલ્હીમાં પ્રથમ વખત એક બેઠક યોજી હતી. આ બેઠક ગૃહ મંત્રાલયે બોલાવી હતી. આ બેઠકમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના સાંસદ સંબિત પાત્રા અને નાગા સમુદાયના ત્રણ ધારાસભ્યો પણ હાજર હતા. ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ અને મણિપુરના મુખ્ય પ્રધાન એન. બિરેન સિંહે બેઠકમાં હાજરી આપી ન હતી, પરંતુ ગૃહ મંત્રાલયના ઇન્ટરલોક્યુટર એ.કે. મિશ્રા અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ તેમાં ભાગ લીધો હતો. કોંગ્રેસના મણિપુર એકમે દિલ્હીમાં મેઇતેઈ અને કુકી ધારાસભ્યો વચ્ચેની વાતચીતનું સ્વાગત કર્યું હતું, પરંતુ કહ્યું હતું કે ગૃહ મંત્રાલયની આ પહેલ ખૂબ પહેલા થઈ જવી જોઈતી હતી. પ્રદેશ કોંગ્રેસ પ્રમુખ કે. મેઘચંદ્રએ એમ પણ કહ્યું કે પૂર્વોત્તર રાજ્યમાં જાતિય હિંસા ફાટી નીકળ્યા પછી પહેલીવાર યોજાયેલી બેઠકમાં મુખ્ય પ્રધાન એન બિરેન સિંહ અને કેન્દ્રીય પ્રધાન અમિત શાહે હાજર રહેવું જોઈતું હતું.
કોંગ્રેસના મણિપુર એકમે કર્યું સ્વાગત
કોંગ્રેસના મણિપુર એકમે દિલ્હીમાં મેઇતેઈ અને કુકી ધારાસભ્યો વચ્ચેની વાતચીતનું સ્વાગત કર્યું હતું, પરંતુ કહ્યું હતું કે ગૃહ મંત્રાલયની આ પહેલ ખૂબ પહેલા થઈ જવી જોઈતી હતી. પ્રદેશ કોંગ્રેસ પ્રમુખ કે. મેઘચંદ્રએ એમ પણ કહ્યું કે પૂર્વોત્તર રાજ્યમાં જાતિય હિંસા ફાટી નીકળ્યા પછી પહેલીવાર યોજાયેલી બેઠકમાં મુખ્ય પ્રધાન એન બિરેન સિંહ અને કેન્દ્રીય પ્રધાન અમિત શાહે હાજર રહેવું જોઈતું હતું. મણિપુર એસેમ્બલીમાં કુકી-ઝો-હમર, મેઇતેઈ અને નાગા સમુદાયોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા ચૂંટાયેલા સભ્યોના જૂથે રાજ્યમાં વર્તમાન પરિસ્થિતિ અંગે ચર્ચા કરવા માટે અહીં બેઠક કરી હતી, એમ ગૃહ મંત્રાલયે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “બેઠકમાં સર્વસંમતિથી રાજ્યના તમામ સમુદાયોના લોકોને હિંસાનો માર્ગ છોડી દેવાની અપીલ કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો, જેથી નિર્દોષ નાગરિકોના અમૂલ્ય જીવો ન જાય.”
બંને પક્ષોએ તેમની ફરિયાદો રજૂ કરી
3 મે, 2023 પછી આ પ્રથમ વખત બન્યું હતું જ્યારે મેઇતેઇ અને કુકી ધારાસભ્યો એક જ રૂમમાં હતા. છેલ્લા દોઢ વર્ષમાં, 10 કુકી ધારાસભ્યોમાંથી એકે પણ મેઇતેઇના પ્રભુત્વવાળી ઇમ્ફાલ ખીણ અને રાજ્યની રાજધાની ઇમ્ફાલમાં પગ મૂક્યો નથી. વધુમાં, તે ત્યારથી યોજાયેલી તમામ વિધાનસભા સત્રોમાં પણ ગેરહાજર છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે બંને પક્ષોએ લાંબા સમયથી ચાલી રહેલી અશાંતિ દરમિયાન બંને સમુદાયોના મંતવ્યો અને ફરિયાદો અને તેમની વેદનાઓ રજૂ કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે ધારાસભ્યોએ ભવિષ્યની રણનીતિ અને આગામી દિવસોમાં શું કરવું તે અંગે પણ ચર્ચા કરી હતી, પરંતુ કોઈ નક્કર પરિણામ મળી શક્યું નથી. ચર્ચાની નજીકના એક સૂત્રએ કહ્યું, “તે સારી શરૂઆત હતી. અમને પહેલી બેઠકમાં કોઈ ચમત્કારની અપેક્ષા નહોતી, પરંતુ આ એક સિદ્ધિ છે કે અમે બંને સમુદાયના ધારાસભ્યોને એક છત નીચે લાવવામાં સફળ રહ્યા છીએ. “અમે આશા રાખીએ છીએ કે તેઓ નજીકના ભવિષ્યમાં ફરીથી મળશે જેથી શાંતિપૂર્ણ ઉકેલ શોધી શકાય.”
ધારાસભ્યોને દિલ્હી બોલાવવામાં સંબિત પાત્રાની મહત્વની ભૂમિકા
ધારાસભ્યોને દિલ્હી બોલાવવામાં સંબિત પાત્રાની ભૂમિકા મહત્વની છે
બેઠકમાં પાત્રાની હાજરી અંગે, સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ પૂર્વોત્તર માટે ભાજપના સંયોજક છે અને ધારાસભ્યોને રાજધાનીમાં લાવવામાં તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા હતી. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે મેઇતેઇ અને કુકી સમુદાયોના નાગરિક સમાજ જૂથોની સમાન બેઠકો યોજવા માટે તેમના મતભેદોને ઉકેલવા અને રાજ્યમાં શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવા પ્રયાસો કરવામાં આવશે. એસેમ્બલી સ્પીકર થોકચોમ સત્યબ્રત સિંહ અને મેઇતેઈ સમુદાયના ધારાસભ્યો થોંગમ બસંતકુમાર સિંહ અને ટોંગબ્રામ રબિન્દ્રો અને કુકી સમુદાયમાંથી લેટપાઓ હાઓકીપ અને નેમચા કિપગેન (બંને રાજ્ય મંત્રીઓ) બેઠકમાં હાજરી આપી હતી. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે નાગા સમુદાયનું પ્રતિનિધિત્વ ધારાસભ્યો રામ મુઇવાહ, અવાંગબો ન્યુમાઈ અને એલ.દીખો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.
કુકી અને મીતેઈ સમુદાયો વચ્ચે સંવાદની જરૂર
લગભગ એક મહિના પહેલા શાહે કહ્યું હતું કે મણિપુરમાં પરિસ્થિતિને ઉકેલવા માટે કુકી અને મેતેઈ સમુદાયો વચ્ચે વાતચીતની જરૂર છે અને કેન્દ્ર બંને જૂથો સાથે ચર્ચા કરી રહ્યું છે, જેના પગલે આ જૂથોના નેતાઓ વચ્ચે બેઠક થઈ. ગૃહમંત્રીએ 17 જૂને મણિપુરમાં સુરક્ષાની સ્થિતિની સમીક્ષા કરતી વખતે આવું જ નિવેદન આપ્યું હતું. ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલા એક નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે ગૃહ મંત્રીએ રાજ્યમાં ચાલી રહેલા વંશીય સંઘર્ષને ઉકેલવા માટે સંકલિત અભિગમના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, ગૃહ મંત્રાલય બંને જૂથો – મેઇટી અને કુકી – સાથે વાત કરશે જેથી જ્ઞાતિના વિભાજનને દૂર કરી શકાય.
ગૃહ મંત્રાલયે ધારાસભ્યોને આપ્યું હતું આમંત્રણ
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે બેઠકમાં ભાગ લેનારા તમામ નાગા, કુકી અને મેઇતેઈના ધારાસભ્યો અને મંત્રીઓને ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા પત્રો અને ટેલિફોન કોલ દ્વારા આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. કુકી સમુદાયના લોકોની ઇચ્છા મુજબ, સમુદાયના ધારાસભ્યોએ મણિપુરમાં આદિવાસી લોકો માટે અલગ વહીવટ અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની માંગ પર પણ ભાર મૂક્યો. મણિપુરમાં અનુસૂચિત જનજાતિના દરજ્જાની બહુમતી મેઇતેઈ સમુદાયની માંગના વિરોધમાં મણિપુરના પહાડી જિલ્લાઓમાં આદિવાસી એકતા કૂચ ગયા વર્ષે 3 મેના રોજ જાતિ હિંસા ફાટી નીકળી હતી. ત્યારથી રાજ્યમાં ચાલી રહેલી હિંસામાં કુકી અને મીતેઈ સમુદાયના 220 થી વધુ લોકો અને સુરક્ષા કર્મચારીઓ માર્યા ગયા છે.
આ કારણે ફાટી નિકળી હતી હિંસા
મણિપુરની અનુસૂચિત જનજાતિના દરજ્જાની માંગમાં બહુમતી મેઇતેઈ સમુદાયના વિરોધમાં મણિપુરના પહાડી જિલ્લાઓમાં આદિવાસી એકતા કૂચ કાઢવામાં આવ્યા બાદ ગયા વર્ષે 3 મેના રોજ જાતિ હિંસા ફાટી નીકળી હતી. રાજ્યમાં ચાલી રહેલી હિંસામાં કુકી અને મીતેઈ સમુદાયના 220 થી વધુ લોકો અને સુરક્ષા કર્મચારીઓ માર્યા ગયા છે.
આ પણ વાંચો : ઓમર અબ્દુલ્લા જમ્મુ-કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રી પદના શપથ લેશે, શપથ ગ્રહણ સમારોહ પહેલા કોંગ્રેસનો મોટો નિર્ણય