Monkeypox: તાજેતરના વર્ષોમાં મંકીપોક્સ ગંભીર વૈશ્વિક ચિંતા બની ગયું છે. આ રોગે હવે ફરી એક મોટી મહામારી જેવી સ્થિતિ સર્જી છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) એ સતત બીજી વખત વાયરસના પ્રકોપને આંતરરાષ્ટ્રીય કટોકટી જાહેર કરી છે. એમપોક્સ વાયરસથી થતો આ રોગ સૌપ્રથમ કોંગોમાં ઓળખાયો હતો. હવે તેણે ઘણા પડોશી દેશોમાં પણ ફેલાયો છે.
મંકીપોક્સ વાયરસ ફાટી નીકળવો
મંકીપોક્સ વાયરસ નજીકના સંપર્ક દ્વારા ફેલાય છે. તે સૌપ્રથમ કોંગોમાં શરૂ થયું હતું અને હવે તે ઘણા પડોશી દેશોમાં પણ ફેલાઈ ગયું છે. આ વાયરસના ફેલાવાને રોકવા માટે WHOએ ફરીથી કટોકટીની સ્થિતિ જાહેર કરવી પડી. મંકીપોક્સ વાયરસનો પ્રકોપ હવે માત્ર કોંગો પૂરતો મર્યાદિત નથી રહ્યો. પરંતુ અન્ય દેશોમાં પણ તેના કેસ વધી રહ્યા છે.
વાયરસનું સ્વરૂપ
Monkeypox વાયરસ ફલૂ જેવા લક્ષણો અને પરુ ભરેલા ચાંદાનું કારણ બને છે. જો કે તે સામાન્ય રીતે હળવું હોય છે. તે નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો, બાળકો અને સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. આ સ્થિતિ તે લોકો માટે ખાસ કરીને ખતરનાક છે જેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી છે.
કોંગોમાં Monkeypox વાયરસના ફાટી નીકળવાના કારણે અત્યાર સુધીમાં 27,000 થી વધુ કેસ નોંધાયા છે. જાન્યુઆરી 2023 થી અત્યાર સુધીમાં 1,100 થી વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે, જેમાંથી મોટાભાગના બાળકો છે. કોંગોના ઇતિહાસમાં આ સૌથી મોટો મંકીપોક્સ ફાટી નીકળ્યો છે, જે પરિસ્થિતિની ગંભીરતા દર્શાવે છે.
મંકીપોક્સ વાયરસની બે જુદી જુદી જાતો, જેને ‘ક્લેડ I’ અને ‘ક્લેડ આઈબી’ કહેવાય છે, કોંગોમાં પ્રચલિત છે. નવી તાણ, ‘ક્લેડ આઈબી’ હવે રવાન્ડા, યુગાન્ડા, બુરુન્ડી અને કેન્યામાં ફેલાઈ ગઈ છે. આ નવી તાણ વૈશ્વિક આરોગ્ય નિષ્ણાતો માટે એક નવો પડકાર રજૂ કરે છે.
સ્વીડન અને પાકિસ્તાનમાં કેસ
આફ્રિકાની બહાર ‘ક્લેડ આઈબી’નો પ્રથમ કેસ સ્વીડનમાં નોંધાયો છે, જે દર્શાવે છે કે વાયરસનો નવો તાણ વૈશ્વિક સ્તરે ફેલાઈ રહ્યો છે. પાકિસ્તાનમાં મંકીપોક્સનો એક કેસ પણ નોંધાયો છે, જોકે તે સ્પષ્ટ નથી કે તે નવો છે કે જૂનો.
રસીની અછત અને અસમાનતા
WHO એ 2022 માં $34 મિલિયનની અપીલ કરી હતી, પરંતુ આફ્રિકન દેશોમાં પૂરતી રસી ઉપલબ્ધ નહોતી. ડબ્લ્યુએચઓએ હવે રસીના દાન માટે અપીલ કરી છે, પરંતુ આફ્રિકન દેશોમાં પહોંચમાં અસમાનતાની સમસ્યા હજુ પણ યથાવત છે. અસરગ્રસ્ત દેશોમાં બાવેરિયન નોર્ડિક અને કેએમ બાયોલોજિક્સ દ્વારા ઉત્પાદિત રસીના શોટની ઍક્સેસનો અભાવ એ ગંભીરતામાં ઉમેરો કરે છે.